De darm-huid connectie en acne: de waarheid boven tafel

In 1930 bedachten de dermatologen Stokes en Pillsbury de ‘Gut-Brain-Skin’ theorie, waarin zij de mogelijke relatie beschreven tussen acne vulgaris, darmproblemen en emotionele problemen. Andere onderzoekers legden in diezelfde periode de relatie tussen psychische stoornissen en een disbalans in de darmen vast. Harde bewijzen voor de vermeende relatie tussen de darmen en de huid zijn in die tijd nooit beschreven, maar de laatste decennia is er opnieuw en een groeiend aantal onderzoekers geïnteresseerd geraakt in de darm-huid-connectie. Observationele onderzoeken bevestigen inderdaad dat er een relatie is tussen de darmsamenstelling en acne. Tegenwoordig wordt er zelfs interventieonderzoek uitgevoerd. Recentelijk is er bijvoorbeeld gekeken naar de invloed van orale probiotica en de ernst van acne. De vermeende voordelen zijn echter nog niet getest in grootschalige studies bij mensen, maar de eerste inzichten zijn veelbelovend.

Voordat we verder ingaan op dergelijke interventies is het goed om te begrijpen dat de relatie tussen de darmen en de huid tweezijdig is. Zo stellen steeds meer onderzoekers dat het darmmicrobioom, ofwel de darmflora, betrokken kan zijn bij het pathogene proces van acne. Verschillende onderzoeken tonen aan dat bepaalde medicatie tijdens de acnebehandeling hier indirect aan kan bijdragen. Dus als we kijken naar de ernst van acne zou de darmflora hier een rol bij kunnen spelen. Van emoties en stress wordt bijvoorbeeld verondersteld dat ze acne verergeren door veranderingen in het darmmicrobioom. Bovendien kunnen onder andere stress en een verstoord voedingspatroon leiden tot een verhoogde darmdoorlaatbaarheid dat op zijn beurt mogelijk kan bijdragen aan huidontstekingen.

Onderzoekers hebben aangetoond dat mensen met matige tot ernstige acne een verhoogd risico hebben op een veranderde samenstelling van de micro-organismen in de darmen. Vaak is er sprake van een microbiële overgroei. Deze overgroei wordt ook wel SIBO genoemd. Dit staat voor de Engelse termen Small Intestinal Bacterial Overgrowth. Waarschijnlijk komt SIBO tien keer vaker voor bij mensen met acne en rosacea dan bij gezonde controles.

Voor een recent onderzoek werden monsters ontlasting van mensen met acne vergeleken met poepmonsters van mensen die geen acne hadden. De wetenschappers zagen een duidelijk verschil tussen beide groepen. Zo vonden ze bij de acnegroep méér proteobacteriën dan in de controlegroep. Deze bacteriën behoren tot de ziekmakende micro-organismen. Daarnaast vonden de onderzoekers minder actinobacteriën in de ontlasting van de acnepatiënten en een lagere aanwezigheid van goede bacteriën van de soorten Bifidobacterium, Butyricicoccus, Coprobacillus, Lactobacillus en Allobaculum. Het onderzoek was echter klein en observationeel van aard, waardoor de directe oorzaak van het verschil in samenstelling niet achterhaald kon worden.¹

Ander onderzoek doet vermoeden dat gebruik van medicatie mogelijk invloed heeft op de darmflora. Zo wordt acne vulgaris in de regel bestreden met onder andere (orale) antibiotica, waardoor schadelijke bacteriën op de huid en in de darmen gedood worden. Hoewel antibiotica goed kunnen helpen bij acne, worden bij het gebruik ervan ook de goede bacteriën gedood. De residente bacteriële bewoners op de huid en in de darmen verschillen per persoon en dragen bij aan de eerste afweer ter bescherming tegen pathogene, ofwel ziekmakende, micro-organismen. Met andere woorden zijn de initiële bacteriën in het lichaam nauw betrokken bij het immuunsysteem. Het onderzoek laat zien dat door de inzet van antibiotica de residente darmflora nadelig verandert, zodat de eigen afweer verstoord wordt. Dus bij gebruik van orale antibiotica lijkt de initiële darmflora te veranderen. Er ontstaat mogelijk een dysbiose, ofwel een disbalans in het darmmicrobioom. Het is aannemelijk dat het immuunsysteem dan mogelijk niet meer werkt zoals daarvoor. Vervolgens kan de disbalans in de darmflora, mede door een verlaging van de afweer, leiden tot overgroei van andere en meer ziekmakende micro-organismen, zoals bacteriën, schimmels en gisten, waaronder Candida. Hetzelfde principe lijkt ook op de huid te gelden. ²

Kanttekening bij dit onderzoek is echter dat het een observationeel onderzoek is. We weten dus niet zeker of de disbalans daadwerkelijk door de medicatie komt. Het zou zomaar kunnen dat de proefpersonen in het onderzoek al een disbalans hadden voordat ze antibiotica slikten. Of misschien eten mensen met acne wel anders dan mensen die geen last hebben van acne. En is het verschil in eetpatroon wel een verklaring voor de disbalans, daar voeding een belangrijke rol speelt in de darmflora. Meer onderzoek is dus nodig om hier harde conclusies uit te kunnen trekken.

Het tweede mogelijke mechanisme achter de vermeende relatie tussen de darmen en de huid betreft één van de fundamentele functies van de darmbarrière. Bij een gezond voedingspatroon, een goed werkende darm en een intacte darmbarrière gaan vooral de verteerde macro- en micronutriënten die het lichaam nodig heeft het lichaam binnen. Maar bij een verhoogde darmdoorlaatbaarheid is er sprake van een verstoorde barrièrefunctie. Dit wordt ook wel een ‘lekkende darm’ genoemd. Hieronder leggen we uit wat dit precies is en welke gevolgen dit kan hebben voor de huid.

De darmbarrière bestaat uit drie barrières, ofwel lagen, die het lichaam beschermen tegen ongewenste indringers, namelijk de chemische barrière, de fysieke barrière en de immunologische barrière. Allereerst worden ongewenste pathogenen (bacteriën en virussen) en hun antigenen in de maag en darm afgebroken door verteringssappen. Dit is de chemische barrière. Daarnaast is er de fysieke barrière die bestaat uit de darmwand zelf, met een laag bacteriën en een mucuslaag.³ De darmwand is naast de huid het grootste lichaamsoppervlak dat in contact staat met het externe milieu. Hij bestaat uit een enkele laag epitheelcellen, de enterocyten. Deze cellen worden, net als de cellen in de opperhuid omgeven door eiwitstructuren die de cellen bij elkaar houden als een soort muur van bakstenen en cement. Een van de belangrijkste structuren die de darmwand intact houden zijn de zogeheten tight junctions ^4,5. Achter de darmwand ligt de lamina propria. Dit is een laag bindweefsel waarin zich diverse cellen van het immuunsysteem bevinden, zoals de macrofagen, T-cellen en dendritische cellen.⁶ Deze laag fungeert als de immunologische barrière.

De darmbarrière en dus de mate van doorlaatbaarheid van de darm kan verstoord worden door verschillende factoren, zoals lichamelijke of psychische stress, medicatie (denk aan antibiotica), ziekte, toxines en alcohol. Hierbij kunnen zowel de enterocyten als de tight junctions beschadigd raken.^7,8,9,10 De fysieke barrière is dan niet meer intact, waardoor een overmaat aan lichaamsvreemde stoffen het lichaam kunnen binnendringen. Vervolgens kan het lichaam reageren met een acute ontsteking. Dit kan dus gebeuren bij (tijdelijk) gebruik van medicatie of na een operatie. Meestal herstelt de fysieke barrière zich na enige tijd vanzelf weer. Dit is afhankelijk van de duur van medicatiegebruik of lichamelijke stress na een operatie. Daarentegen kan chronische blootstelling aan ongewenste stoffen, bijvoorbeeld door chronische stress of een slecht voedingspatroon, resulteren in een langdurig verhoogde doorlaatbaarheid van de darmen. Dit zorgt ervoor dat …………

Waar zorgt dit voor? Wat zeggen andere wetenschappelijke onderzoeken? En welke rol speelt voeding? En wat kun jij in jouw salon met deze informatie? Het volledige artikel vind je in het vakmagazine De Beauty Professional. Tip: voor als je geen lid bent van de Beauty Professional, meld je dan zeker aan.

En wil je je echt verdiepen in de rol van voeding bij huidaandoeningen, zoals acne? Schrijf je dan direct in voor onze geaccrediteerde en onafhankelijke opleidingen. Bekijk HIER het aanbod: 

Er is nog zoveel meer te bereiken met voeding en suppletie, je moet alleen weten hoe. Bij het KIVH helpen we jouw graag door wetenschap praktisch toepasbaar te maken, zodat jij het beste kunt halen uit jouw behandelingen voor blijvend resultaat. De opleiding ‘Voeding, suppletie en acne’ leer je hoe je deze hulpvraag op de juiste manier kunt beantwoorden. Zorg dat je erbij bent! Direct aanmelden kan via deze link.

Benieuwd naar onze andere opleidingen? Ga dan snel naar voor ons aanbod.

1. Yan, H. M., Zhao, H. J., Guo, D. Y., Zhu, P. Q., Zhang, C. L., & Jiang, W.. Gut microbiota alterations in moderate to severe acne vulgaris patients. The Journal of dermatology, 45(10), 1166–1171 (2018).
2. Ladirat, S. E., Schols, H. A., Nauta, A., Schoterman, M. H., Keijser, B. J., Montijn, R. C., Gruppen, H., & Schuren, F. H.. High-throughput analysis of the impact of antibiotics on the human intestinal microbiota composition. Journal of microbiological methods, 92(3), 387–397 (2013).
3. Quigley, E. M. M. Leaky gut – concept or clinical entity? doi:10.1097/MOG.0000000000000243
4. Anderson, J. M. & Van Itallie, C. M. Physiology and function of the tight junction. Cold Spring Harb. Perspect. Biol. 1,a002584 (2009).
5. Assimakopoulos, S. F., Papageorgiou, I. & Charonis, A.Enterocytes’ tight junctions: From molecules to diseases. World J. Gastrointest. Pathophysiol. 2, 123–37 (2011).
6. Mowat, A. M. & Agace, W. W. Regional specialization within the intestinal immune system. Nat. Rev. Immunol. 14, 667–685 (2014).
7. Camilleri, M., Madsen, K., Spiller, R., Van Meerveld, B. G. & Verne, G. N. Intestinal barrier function in health and gastrointestinal disease. Neurogastroenterol. Motil. 24, 503–512 (2012).
8. Kelly, J. R. et al. Breaking down the barriers: the gut microbiome, intestinal permeability and stress-related psychiatric disorders. Front Cell Neurosci 9, 392 (2015).
9. Keshavarzian, A. et al. Evidence that chronic alcohol exposure promotes intestinal oxidative stress, intestinal hyperpermeability and endotoxemia prior to development of alcoholic steatohepatitis in rats. J. Hepatol. 50, 538–547 (2009).
10. Groschwitz, K. R. & Hogan, S. P. Intestinal barrier function: Molecular regulation and disease pathogenesis. J. Allergy Clin. Immunol. 124, 3–20 (2009).
11. de Punder, K. & Pruimboom, L. Stress induces endotoxemia and low-grade inflammation by increasing barrier permeability. Front. Immunol. 6, 223 (2015).
12. Xi, W. G. & Jin, L. Z. A novel method for the recovery of Toxocara canis in mice. J Helminthol 72, 183–184 (1998).
13. Moss, A. C. The meaning of low-grade inflammation in clinically quiescent inflammatory bowel disease. Curr. Opin. Gastroenterol. 30, 365–369 (2014).
14. Pitsavos, C. et al. Association Between Low-Grade Systemic Inflammation and Type 2 Diabetes Mellitus Among Men and Women from the ATTICA Study. Rev Diabet Stud 4, 98–104 (2007).
15. Ilan, Y. & Frider, B. Leaky gut and the liver: A role for bacterial translocation in nonalcoholic steatohepatitis. World J Gastroenterol 18, 2609–2618 (2012).
16. Barrett JS, Canale KE, Gearry RB, Irving PM, Gibson PR: Probiotic effects on intestinal fermentation patterns in patients with irritable bowel syndrome. World J Gastroenterol, 14:5020-4 (2008).
17. Ralph HJ, Volker DH, Chin J: Effects of omega-3 fatty acid deficiency on rat intestinal structure and microbiology. Asia Pac J Clin Nutr, 13(Suppl):S79 (2004).